ვიკიციტატა:ციტირებადობა

ეს გვერდი წარმოადგენს ვიკიციტატის ოფიციალური პოლიტიკის ნაწილს. მასზე შეთანხმება არსებობს რედაქტორებს შორის და ის ითვლება სტანდარტად, რომელიც ყველა მონაწილემ უნდა დაიცვას. ამ გვერდის რედაქტირებისას გაითვალისწინეთ, რომ თქვენი ცვლილებები კონსენსუსს არ უნდა არღვევდეს. მნიშვნელოვანი ცვლილებები თავდაპირველად მოათავსეთ განხილვის გვერდზე.

მალხმობა: ვც:ც

漢>ა
A>ა

ეს სტატია/სექცია ქართულ ენაზე თარგმნის პროცესშია.
თუ ფლობთ ამ ენას, თქვენ შეგიძლიათ მიიღოთ მონაწილეობა.

ქვემოთ მოცემული წარმოადგენს სახელმძღვანელოს და მას ჯერ მკაცრი პოლიტიკის სტატუსი არ გააჩინა. გთხოვთ, თქვენი შენიშვნები და წინადადებები განხილვის გვერდზე წარმოადგინოთ.

ციტირებადობა არის სტანდარტი, რომელიც განსაზღვრავს ამა თუ იმ მასალის ვიკიციტატაში შემოტანას/ჩართავს. არსებობს ციტირებადობის ორი ეტაპი, რომელიც საჭიროა გავითვალისწინოთ:

რამდენად „ციტირებადია“ შემოთავაზებული სტატიის საგანი იმისთვის, რომ იმსახურებს ვიკიციტატაში შემოტანას?
რამდენად „ციტირებადია“ კონკრეტული ციტატა იმისთვის, რომ იმსახურებს ვიკიციტატაში ჩართვას?

ვინმეს ან ვინმეზე ციტატები

ქვემოთ მოყვანილი კრიტერიუმები, ეხება რეალურ პიროვნებებზე ჩანაწერების სისწორის/მართებულობის დადგენას, მათ შორის ამგვარი პიროვნებების გამონათქვამებს ან მათზე არსებულ ციტატებს. ისინი არ არიან გამიზნული რომანების/მოთხრობების, ფილმების ან სატელევიზო შოუების ციტირებადობის დასადგენად და მათთვის სხვა კრიტერიუმები გამოიყენება.

ვიკიციტატაში შემოსატანი მასალისთვის არ არსებობს აბსოლუტური კრიტერიუმები, იქნება ეს სტატია პიროვნებებზე მთლიანად, თუ კონკრეტული გამონათქვამი ამ სტატიაში, თუმცა არსებობს მთელი რიგი ფაქტორებისა, რომლითაც უნდა აიწონ-დაიწონოს შემოსატანი მასალა და განისაზღვროს იმსახურებს, თუ არა ადგილს ჩვენს კრებულში. მათ შორისაა:

არის მოცემული ციტატა თავისთავად განსაკუთრებულად მახვილგონიერი, ტევადი, ბრძნული, მრავლისმთქმელი, ან მოსწრებული?
არის მოცემული ციტატის ავტორი ცნობადი? თუ ასეა, რამდენად: ძალიან სახელგანთქმული, ზომიერად გამოჩენილი, თუ მეტ-ნაკლებად ცნობილი? არის ის საყურადღებო/მნიშვნელოვანი, როგორც ციტატების წყარო (მაგ., როგორც პოეტი, სწავლული, ან ილია II)?
არის მოცემული ციტატა თავად დამოუკიდებლად კარგად ცნობილი (როგორც ეს არის ანდაზების, ან ცნობილი კომენტარების შემთხვევაში)?
არის მოცემული ციტატის საგანი საყურადღებო/მნიშვნელოვანი? ეხება ის ისეთ ფართო თემებს კაციობრიობის გამოცდილებიდან, როგორიცაა სიყვარული, სამართლიანობა, ან მარტოობა? თუ ეხება ისეთ ვიწრო და ამქვეყნიურ თემებს/საგნებს, როგორიცაა ზღარბი, ხორციანი სადილი, ან ახალი მანქანის სუნი? თუ ვიწრო თემებს ეხება, მაშინ უნდა ვიკითხოთ: რამდენად აქვს ავტორს მოცემული თემის შესწავლილი? თუ ციტატა ეხება რომელიმე პიროვნებას - რამდენად ცნობადია ხსენებული პიროვნება?
გაუძლო მოცემულმა ციტატამ დროის გამოცდას?
გააჩნია მოცემულ ციტატას გადამოწმებადი წყარო?

ამ კონცეფციის შემდგომი განხილვა განშლილია ქვემოთ.

ციტატის ხარისხი

იმის თქმა, რომ ერთი ციტატა ციტირებადია, ხოლო მეორე არა, შეიძლება ძალიან რთული და სუბიექტური გადაწყვეტილება იყოს.

როგორც სამუელ კოლრიჯი წერდა:

პროზა არის სიტყვები საუკეთესო წესრიგით;

პოეზია არის საუკეთესო სიტყვები საუკეთესო წესრიგით.

გამართლებულია როდესაც სახელგანთქმული ავტორის ნაკლებ ცნობილი, თუ არალიტერატურული გამონათქვამი შემოგვაქვს, რადგან ამ დროს პიროვნების ავტორიტეტი წონის ციტატის სადაო ღირებულებას. როდესაც პიროვნება ნაკლებად ცნობადია, ამ დროს ვარჩევთ მახვილგონიერ, ტევად, ბრძნულ, მრავლისმთქმელ და მოსწრებულ გამონათქვამებს. თუ რამდენად არის კონკრეტული ციტატა ამ ფაქტორების გათვალისწინებით მისაღები, ძალიან სუბიექტური განსჯის საგანია და სასურველია საზოგადოებრივი კონსესუსით განისაზღვროს და გადაწყდეს.

For a quote from a poem or other literature, the key is whether the exact words are notable. However, when quoting a scientist the notability of the underlying meaning may suffice even if the exact words the scientist used are not well known, for example Isaac Newton's statement of the laws of motion, Johannes Kepler's statement of the laws of planetary motions, or Albert Einstein's discussion of the Theory of Relativity.

ციტატის სიგრძე

A quote must be long enough to convey some kind of information or sentiment, but not so long as to become a wear on the reader. Typically, the most quotable quotes are one line or two short lines. In rare cases, just a few words may become immortalized as a memorable quote: "Cogito ergo sum"; "Veni, vidi, vici"; "E=Mc²"; "Et tu, Brute?"; "Eat my shorts". It is exceedingly difficult to find quotes of less than five words in English that convey sufficient information to merit inclusion, and most such quotes will be deleted unless they can be shown to have particular significance.

Excessively long quotes should be carefully examined to determine whether all of the material reproduced is really needed. An example of a lengthy quote which merits full inclusion would be Abraham Lincoln's Gettysburg Address, which is 272 words. Quotes longer than that begin to approach the length of speeches, which are better suited for inclusion in Wikisource (with only key excerpts included in Wikiquote).

Whole scenes from movies or television shows, or large chunks of dialogue from them, are rarely quotable. While they may seem "exciting" or "readable," they are nonetheless not quotable, and really provide only a method for fans of the film to vicariously re-live watching it. When including dialogue from a film, it is often possible to take out one character's statement as a quote of its own; if this is possible, it is preferred. Often, if this isn't possible, the interchange lacks significant quotability. A pop-culture example of this is from Gone with the Wind:

Scarlett: No! I only know that I love you.

Rhett: That's your misfortune.

Scarlett: Oh, Rhett! Rhett! Rhett, Rhett! Rhett, Rhett... Rhett, if you go, where shall I go? What shall I do?

Rhett: Frankly, my dear, I don't give a damn.

Of this scene, much dialogue could be included, but the only piece of it that has really entered the pop-culture lexicon is "Frankly, my dear, I don't give a damn." Dialogue only ought be included when the interchange is quotable, terse, and/or pithy on its own (as well as understandable):

For example, from The Matrix,

Neo: Why do my eyes hurt?

Morpheus: You've never used them before.

is meaningful, sharp, understandable, and even beyond that, has some "philosophical" quotability. Its delivery necessitates the use of dialogue.

Plot revelations and other story-related statements are typically not quoteworthy for the general Wikiquote audience unless the words themselves mean something outside of the immediate context. Dialogue sections often stem from this: remember, we collect words that stand on their own, not just important plot points from stories. One exception to this is if some particular interchange in a film became exherently famous; thus, while it may not be quotable in the traditional sense, it is still significant (and therefore quotable, as it has been oft quoted). Such dialogue can come from frequent media usage, references in other sources, or even from a piece of material that is often parodied. An example of this is Kirk's exclamation "Khhhhaaaaaaaan!!!" from Star Trek:The Wrath of Khan. While not quotable by any traditional standards, the exclamation has entered the pop-culture lexicon as a frequently alluded to and oft-parodied "quote."

პიროვნებაზე სტატიის შესაქმნელად ცნობადობა აუცილებელია, მაგრამ არასაკმარისი

The fact that a person meets the notability requirements for inclusion of an article on that person in Wikipedia does not mean that this person is quotable. A person may in fact be highly notable for reasons unrelated to authorship of quotes, and yet never say a single thing worth quoting. An individual's notability will be weighed more heavily if they are notable as a source of quotes. For example, a famous poet or pundit is more likely to be quotable than a famous baseball player - unless that baseball player is someone like Yogi Berra, known for memorable comments.

Notability of the author is not required for a quote to be included in an article on a theme. It is the quote itself that must be notable. Thus, a particularly poignant or witty quote may be included even if the identity of the author is unknown. However, there are some circumstances under which an otherwise uninteresting quote becomes interesting because of the identity of the author. For example, if your neighborhood greengrocer (or even if a well-known movie star) says "golf is the most boring sport to watch, I don't know why they even put it on TV", there is nothing particularly quotable about that opinion. However, if the same comment were made by a world-famous competitive golfer, who frequently appeared in televised golf games, this quote would suddenly take on a different significance.

Individual notability of the author is required for a quote about another person to be included in an article on that other person. This is discussed further below.

ციტატის პოპულარობა/აღიარებულობა

In some instances, a quote will come to far exceed the fame of the author. The news may pick up a stray comment that is amusing or interesting in context, and inject it into the public mind. Quotes with pithily express everyday realities (e.g. "A fool and his money are soon parted"; "Measure twice, cut once"; "He who laughs last, laughs best") may become proverbs, sayings, or aphorisms. An author may be notable as the originator of such sayings, but more frequently they arise from sources now unknown, and may be included in articles on proverbs, or on the themes reflected in the quote.

A famous quote that is generally accepted as originating from an otherwise little-known person may justify the existence of an article on that person. However, in order to insure that the quote itself is sufficiently famous for this purpose, it will be scrutinized heavily with respect to having withstood the test of time, as discussed below.

საგნის/თემის ცნობადობა

A quote is more likely to be deemed quotable if it is about a notable subject. Certain subjects, such as Love and Birth, are universally known, and are the topic of frequent comment. Quotes on a less notable subject may still merit inclusion, but they must be shown to have a stronger case for inclusion based on factors such as the notability of the speaker and the quality of the quote itself. See, for example, quotes included in Hippopotamus.

With regards to quotes about people, notability of a person as the subject of quote can be even more difficult to quantify, but it is clear that a person may be notable as a subject, even if that person has said nothing quotable.

ბოლოდროინდელი თუ ხანგამოცდილი

The older a quote is, the more likely it is that the quote has the characteristics that maintain the relevance of that quote in the public mind over the course of many generations. When evaluating the quotability of a quote, there must be a good case for believing that this quote will be of interest to people living ten, a hundred, perhaps even a thousand years from now.

Therefore, the more recent the creation of a quote, the less likely that it is quotable. As a guideline, any quote made within the past ten years will be scrutinized under the presumption that it is not inherently quotable. This presumption may be overcome if the other factors set forth on this page weigh heavily in favor of quotability; for example, if the author of the quote is highly notable, or if the quote received extensive coverage or has itself been adopted and repeated by other notable persons.

By contrast, a quote that continues to be reported or repeated after over one-hundred years have passed will be presumed to be quotable.

გადამოწმებადობა

Anyone can attribute a quote to a notable person. In order for the matter to be quotable, it must be demonstrable that the person cited as the author of the quote is indeed the author; or at least that some independent and unbiased source attributes the quote to that author (see Wikiquote:Sourcing).

The presence of a quote in a published collection of quotations is strong evidence of quotability, both as to the quote and as to the author of the quote. However, this is not necessarily adequate evidence of verifiability. Such collections occasionally misattribute quotes; in such instances, the quote may be listed as "misattributed" in the entry for the wrongly identified author (along with an explanation of why this is believed to be a misattribution, and an identification if possible of the correct author), and may also be listed in the entry of the actual author.

ციტატები, რომელიც სხვა ადამიანების კრიტიკას შეიცავს

There are certainly notable quotes in which one person criticizes another. However, because of the potential for abuse of this project, such quotes receive high scrutiny. For a critical quote to be included, the following conditions must be considered:

Is the author of the quote a highly notable person?
Is the subject of the quote a highly notable person?
Was the quote made less than ten years ago?
Are either the author or the subject deceased?
Is the quote itself particularly novel and original?
Is the quote itself unusually pithy, witty, wise, eloquent, or poignant?
Is the quote verifiably sourced?

These factors are weighed in concert. A criticism recently attributed to a living person of minor notability against another living person of minor notability will not be included.

If a critical quote which goes against the weight of the above criteria is inserted into an article, it may be removed with reference to this page.